Talen:
Context - Plastic afval is een groeiend probleem: de productie van plastic zal naar verwachting het komende decennium verdubbelen en zonder een effectief afvalbeheer zullen ook de sociale, economische en milieueffecten toenemen.
In de afgelopen jaren zijn er dan ook op alle niveaus strategieën opgesteld om dit complexe probleem aan te pakken.
Laatste Update: 8 mei 2019Vandaag worden we overspoeld met plastic afval omdat we slordig omspringen met dit materiaal: we plannen zelden wat er met plastic moet gebeuren na het gebruik ervan, en dat heeft een aanzienlijke impact en kostprijs op sociaal, economisch en ecologisch vlak. Gezien de komende 10 tot 15 jaar de wereldwijde productie van plastic wellicht zal verdubbelen, moet de productie, handel, distributie en het verbruik van plastic drastisch veranderen.
Marien zwerfvuil bestaat vooral uit materialen die slechts langzaam of helemaal niet worden afgebroken, zodat een continue en massale aanvoer ervan zich geleidelijk opstapelt in het mariene en kustmilieu. Deze negatieve trend is bevestigd door talrijke studies in verschillende regio's, waaruit duidelijk blijkt dat het zwerfvuil op zee een steeds groter probleem vormt. Marien zwerfvuil is dan ook niet alleen een bedreiging voor het milieu, maar evenzeer voor de gezondheid, de economie en de esthetische ervaring van de mens.
Het Milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) definieert marien afval als "elke persistent vast materiaal, vervaardigd of bewerkt, vrijgegeven, weggegooid of achtergelaten in het mariene en kustmilieu." Het gaat om voorwerpen die mensen verliezen of bewust dumpen in de zeeën en rivieren of op de stranden, of die door regenwater, afvalwater of wind aangevoerd worden. Ook visnetten en verloren lading maken deel uit van marien afval.
Men schat dat er zich in de oceanen wereldwijd meer dan 150 miljoen ton plastic bevindt, en dat:
Zwerfvuil op zee kan door zeestromingen en wind over lange afstanden worden getransporteerd en wordt daarom aangetroffen in alle zeeën en ook in geïsoleerde gebieden, zoals op eilanden in het midden van de oceanen en in de poolstreken.
Zoals beschreven in het UNEP Global Lessons Report1, worden microplastics doorgaans gedefinieerd als kleine deeltjes of plastic fragmenten met een diameter van minder dan 5 mm.
Sommige van die microplastics worden speciaal vervaardigd voor industriële en huishoudelijke doeleinden. Andere zijn het resultaat van de verandering en fragmentatie van grotere plastic voorwerpen (stukken synthetisch textiel, plastic deeltjes gebruikt in cosmetica, industriële reinigingsproducten, enz.): een proces dat wordt versneld door de blootstelling aan UV-stralen, maar vertraagd wordt eens het plastic onder het wateroppervlak drijft. Zelfs plastic dat "biologisch afbreekbaar" gelabeld is, wordt niet snel afgebroken in de oceaan. Plastic op nanoschaal komt waarschijnlijk net zo vaak voor als microplastic, maar het gevaar ervan is minder gekend en kan complexer zijn.
De belangrijkste bron van vervuiling door macroplastics is slecht beheerd vast afval in leefgemeenschappen (open stortplaatsen en sluikstorten), goed voor ongeveer de helft van de macroplastics in het milieu. Vooral in Afrika, Latijns-Amerika, het Caraïbisch gebied en het Midden-Oosten is er een belangrijk verbruik van plastic en een groot volume huishoudelijk afval dat slecht beheerd wordt. De verspreiding en de impact van dit afval zal afhangen van het volume en het type (grootte, vorm, dichtheid, chemische samenstelling), en van de manier waarop en de plaats waar het in de oceaan terechtkomt.
Vervuiling door microplastics is daarentegen vooral te wijten aan een grote bevolkingsdichtheid en aan de plastic-consumptie per hoofd van de bevolking. De regio’s die hier de grootste rol spelen zijn Noord-Amerika, China, Azië (met uitzondering van Japan, India en China) en West-Europa.
1 Marine plastic debris and microplastics – Global lessons and research to inspire action and guide policy change. United Nations Environment Programme, Nairobi. UNEP (2016)
Marien zwerfvuil bedreigt de biodiversiteit van zee- en kustgebieden en leidt tot sterfte van fauna. Directe schade van zwerfvuil is vooral het gevolg van verstrengeling in visnetten en het opeten van macroplastics door dieren als zeepokken en wormen. Daarnaast heeft zwerfvuil ook een negatieve milieuimpact door de verspreiding op de zeebodem en de verstoring van de leefomgeving wanneer een mechanische reiniging van het strand plaatsvindt.
Steeds vaker wordt gesteld dat zwerfvuil ook een oorzaak is van accumulatie van giftige stoffen, en van ecosysteemverstoringen in het mariene milieu door het transport over zee van invasieve soorten als algen en schadelijke ziekteverwekkers. Volgens het GESAMP-rapport2 is het echter nog onduidelijk of dit bij de huidige groeicijfers van microplastics, significant zal blijken op populatieniveau.
Elk jaar brengt zwerfvuil ook gezondheidsrisico's en verlies van mensenlevens met zich, en leidt het tot waardeverlies, minder mogelijkheden voor levensonderhoud en hoge economische kosten. Bovendien ruïneert het zwerfvuil de schoonheid van de zee en de kustzone.
2 Sources, fate and effects of microplastics in the marine environment: part two of a global assessment. GESAMP (2016).
Plastic afval, vooral afkomstig van medische toepassingen en lichaamsverzorging, kan wanneer het ingeslikt wordt door mariene organismen (vis, schaaldieren, enz.) een gezondheidsrisico vormen en ernstige schade veroorzaken. In het algemeen wordt aangenomen dat alleen de kleinste deeltjes (1,5 micrometer of minder) van deze kunststoffen de haarvaten van de organen kunnen binnendringen en dat de andere worden uitgescheiden. Van sommige van deze microplastics wordt vermoed dat ze kunnen interageren met het immuunsysteem, oxidatieve stress veroorzaken of schade aan het DNA berokkenen.
Desalniettemin zijn er nog veel hiaten in de kennis hierover, en ontbreekt het ons onder meer aan toxicologische gegevens over vaak ingenomen microplastics, data over hun potentiële impact bij het koken of bij hoge temperatuur verwerken van visproducten, en informatie over de verschillende manieren van opname, distributie en aanwezigheid van deze microplastic- deeltjes in de weefsels en organen van het menselijk lichaam.
Het recente rapport van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO)3 over de aanwezigheid van plastics in het menselijk lichaam en de mogelijk schadelijke gevolgen daarvan voor de gezondheid, stelt dan ook dat nog veel onderzoek moet worden verricht en dat op basis van momenteel beschikbaar wetenschappelijk bewijs, microplastics geen significante bedreiging voor de voedselveiligheid lijken te vormen, omdat de gezondheidsvoordelen die samenhangen met de consumptie van visproducten opwegen tegen de potentiële risico's.
3 Microplastics in fisheries and aquaculture - Status of knowledge on their occurrence and implications for aquatic organisms and food safety. Food and Agriculture Organisation of the United Nations (FAO) (2017)
Tot de belangrijkste oorzaken van zwerfvuil, dat wereldwijd lijkt toe te nemen, rekent men de manier waarop de maritieme vervoerssector met zijn afval omgaat en het gebrek aan infrastructuur op het land om afval te verwerken. Dit gaat samen met een gebrek aan sensibilisering van de belangrijkste actoren en het grote publiek, met name in ontwikkelingslanden. Het Analytical Report Marine Litter4 van UNEP onderstreept in dit verband dat het probleem in belangrijke mate een gevolg is van een gebrekkige implementatie en handhaving van bestaande internationale en regionale milieuovereenkomsten, alsook van gebrekkige nationale regelgeving en normen.
4 Marine plastic debris and microplastics – Global lessons and research to inspire action and guide policy change. United Nations Environment Programme, Nairobi. UNEP (2016).
De meest dringende kortetermijnoplossing om de input van plastic te verminderen, vooral in opkomende economieën, is het verbeteren van de inzameling en het beheer van afval. Resolutie 3/7 over zwerfvuil en microplastics, aangenomen tijdens de 3e zitting van de UN Environment Assembly, vraagt alle landen en andere actoren om op een verantwoorde wijze plastic te gebruiken, waarbij het onnodige gebruik van plastic daalt en het onderzoek naar en de toepassing van milieuvriendelijke alternatieven gestimuleerd wordt. Het probleem is dat zwerfvuil op zee niet altijd specifiek wordt vermeld in mondiale of regionale conventies, overeenkomsten of actieplannen. Voor langetermijnoplossingen is een beter bestuur op alle niveaus nodig, evenals gedrags- en systeemveranderingen, zoals een meer circulaire economie en duurzamere productie- en consumptiepatronen.
Ondertussen bestaat wel al een breed scala aan instrumenten om marien zwerfvuil aan te pakken en worden er op mondiaal en regionaal niveau maatregelen genomen. Onderwijs, informatie en vorming zijn dan ook essentieel waar het er om gaat een denkproces op gang te brengen rond verspilling in het algemeen in onze samenleving. In de praktijk kan ook directe actie van overheden resultaat opleveren, kijk maar naar het verbod op plastic zakken in meer dan 100 landen.
Om zwerfvuil te voorkomen dat afkomstig is van het zeevervoer, offshore-platforms en vissersvaartuigen, moeten inspanningen worden geleverd om de productie en de verspreiding van afval in die sector te verminderen: het afval dient aan boord te worden opgeslagen en aan land gebracht voor een aangepaste verwerking. Alle uitrusting en materialen voor het vissen, vooral drijfnetten, moeten worden gelabeld om ze te kunnen ophalen als ze op zee verloren gaan. Vistuig mag nooit in zee worden weggegooid, maar dient aan wal te worden gebracht voor een correcte verwerking.
Er worden ook afbreekbare kunststoffen ontwikkeld, wat kan helpen om de hoeveelheid persistente kunststoffen in het milieu te verminderen. Tegelijk kan dit evenwel een verkeerd signaal vormen en ingaan tegen de pogingen om het gedrag van de consumenten te veranderen. Als milieuvervuiling door een aantal zogenaamde "compatibele" plastics acceptabel wordt geacht, wordt het immers heel moeilijk om consistent te blijven en een gedragsverandering te bepleiten.
Op Europees niveau is het opzetten van monitoringprogramma's een belangrijke stap in de uitvoering van de Kaderrichtlijn Mariene Strategie 2008 (KRM - 2008/56 / EG). Dit heeft geleid tot de publicatie van een "Monitoring Guidance for Marine Litter in European Seas". De vervuiling van de zeeën door kunststoffen en microplastics is ook een van de drie belangrijkste domeinen in de “Europese Strategie voor kunststoffen in een circulaire economie” die de Europese Commissie in januari 2018 heeft aangenomen.
Ontwikkelingslanden ondervinden moeilijkheden waar het gaat om capaciteitsopbouw, het genereren van middelen en het vinden van alternatieve oplossingen om bepaalde soorten kunststoffen te vervangen. Kleine eilandstaten in ontwikkeling zijn bijzonder kwetsbaar voor het probleem van plastic zwerfvuil en microplastics, en staan voor grote uitdagingen wat betreft het beheer van dit afval en de vervuiling door plastics. Deze staten hebben daarom internationale steun nodig om dit probleem aan te pakken, evenals sensibiliseringsprogramma's over marien zwerfvuil en microplastics, vooral voor de meest kwetsbare bevolkingsgroepen.
| Marine plastic debris and microplastics – Global lessons and research
to inspire action and guide policy change. 2016. United Nations
Environment Programme (UNEP), Nairobi.
UNEP-POPS-PUB-LEAFLET-Brochure-MarineLitter-2018.English%20(2).pdf |
|
Our Oceans, Seas and Coasts - Descriptor 10: Marine Litter E.U.
Commission |
| Combating marine plastic litter and microplastics: an assessment of the
effectiveness of relevant international, regional and sub-regional
governance strategies and approaches |
| Guidance on Monitoring of Marine Litter in European Seas. A guidance
document within the Common Implementation Strategy for the Marine
Strategy Framework Directive MSFD Technical Subgroup on Marine Litter. E.U. Joint Research Centre -Institute for Environment and Sustainability (2013) |
| Sixth International Marine Debris Conference, San Diego, 2018 http://ismp.ecnu.edu.cn/ |
| Sources, fate and effects of microplastics in the marine environment: a
global assessment. (Kershaw, P. J., ed.). (2015). (IMO/FAO/UNESCO-IOC/UNIDO/WMO/IAEA/UN/UNEP/UNDP Joint Group of Experts on, Rep. Stud. GESAMP No. 90, 96 p. |
| Microplastics in fisheries and
aquaculture - Status of
knowledge on their occurrence and implications for aquatic organisms and
food safety. (2017) Food and Agriculture Organisation of the United Nations (FAO). |
|
|
|
Marine Litter - An analytical overview – UNEP (2005) |
|
World Environment Day 2018: Overview |
|
|
| Second meeting of the Ad Hoc Open-Ended Expert Group on Marine Litter
and Microplastics. UN Environment, December 2018 https://papersmart.unon.org/resolution/second-adhoc-oeeg |
| A European Strategy for Plastics in a Circular Economy COM/2018/028 final https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1516265440535&uri=COM:2018:28:FIN |
|
Verder lezen:
2018 Ministerial declaration of the United Nations Environment Assembly at its third session: Towards a pollution-free planet 2018 UNEA Resolution 3/7: Marine litter and microplastics 2017 Pollution Report of the Executive Director 2017 General Assembly Resolution 71/312: Our ocean, our future: call for action http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/71/312 2016 UNEA Resolution 2/11: Marine plastic litter and microplastics 2016 Report: Marine Plastic Debris & Microplastics: Global Lessons and Research to Inspire Action and Guide Policy Change https://wedocs.unep.org/rest/bitstreams/11700/retrieve 2014 Marine Litter study to support the establishment of an initial quantitative headline reduction target 2018 A European Strategy for Plastics in a Circular Economy https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1516265440535&uri=COM:2018:28:FIN Plastic Pollution Facts and Figures http://www.beachapedia.org/Plastic_Pollution_Facts_and_Figures En français www.beachapedia.org/Rise_Above_Plastics:_Nombres_et_faits |
This summary is free and ad-free, as is all of our content. You can help us remain free and independant as well as to develop new ways to communicate science by becoming a Patron!
BECOME A PATRON!